Atmosfer

Dünya atmosferi gazdan oluşur, hassas ve karmaşık bir dengeye sahiptir. Eğer atmosfer olmasaydı, nefes alınacak hava olmaz; bulutlar olmaz, bulut olmayınca yağmur yağmaz, su dönüşümü olmazdı. Atmosfer olmasa hayat olmazdı! Atmosfer aynı zamanda bizi evrenden gelebilecek saldırılardan koruyacak kalkandır, bizi Güneş’in cehennem sıcağından, öldürücü ışınlardan korur. Mesela, morötesi ışınlar atmosferin tabakaları tarafından emilirlerken, Güneş’in gözle […]

Dünya atmosferi gazdan oluşur, hassas ve karmaşık bir dengeye sahiptir. Eğer atmosfer olmasaydı, nefes alınacak hava olmaz; bulutlar olmaz, bulut olmayınca yağmur yağmaz, su dönüşümü olmazdı. Atmosfer olmasa hayat olmazdı!

Atmosfer aynı zamanda bizi evrenden gelebilecek saldırılardan koruyacak kalkandır, bizi Güneş’in cehennem sıcağından, öldürücü ışınlardan korur. Mesela, morötesi ışınlar atmosferin tabakaları tarafından emilirlerken, Güneş’in gözle görülen ışınları rahatça dünyaya ulaşır.

Atmosfer nelerden meydana gelir?
Kimyasal bileşimi yüksekliğe göre değişir. Eksosfer’de yalnızca hidrojen atomlarına rastlanır. Mezosfer ise, Dünya’dan 500 km yukarıda helyumdan, 150 km yukarıda oksijen atomlarından oluşur. Daha aşağılarda Stratosferde hava, benzer elemanların bileşimidir, %99’u azot ve oksijen moleküllerinden oluşur. Karbonik gaz, hidrojen, ozon ve az rastlanan gazlar (argon, neon, kripton) geri kalan %1’dir. Kuru hava Yer’e Dünya’ya değdiğinde suyu alır: Bu özellik, kıtaların üzerindeki yaşamın devamını sağlayan temel özelliktir.

Dünya atmosferi beş “kata” bölünmüştür. Bu katlar arasında kesin sınırlar yoktur: Dünya’ya yaklaşırken hiç hissetmeden, Ekosfer’den, Mezosfer’e sonra Stratosfer’e, Troposfer’e ve Biosfer’e geçilir.

Eksosfer:
500 km’den daha yukarıdadır. Dünya’nın en uzağında olan atmosfer katıdır. En hafif zereler çok uzakta olan Dünya’nın çekiminden kurtulabilir. Gezegenler arasındaki boşluk tarafından emilir, özümlenir. Her saniye bir dikiş yüksüğü boyutunda milyonlarca hidrojen atomu uzaya bu şekilde kaçıp yok olur.

Mezosfer:
Yeryüzünden 50-500 km yukarıdadır. Atmosferin ilk yerleik ve dengeli katıdır. Mezosferi oluşturan zerreciklerin tümü yeryüzünün çekim gücüne tabidir.

Stratosfer:
Yeryüzünden 15-50 km yukarıdadır. Dünya’yı gözlemlemeye son derece elverişli bir yerdir. Meteoroloji balonları atmosferin bu bölgesinde bulunur, bulut kümelerinin yer değiştirişini izler.

Troposfer:
Yeryüzünden 15 km yukarıdadır. Bizim gökyüzümüz; bizim soluduğumuz havadan ve havada bulunan bulutlardan oluşur.

Biosfer:
Yeryüzünden 12 km yukarıya kadardır. Yaşanan tabakadır: Yeryüzünün üzerinde ve hemen yakınlarında yaşayan her türlü canlının, hayvanların, bitkilerin bulunduğu yerdir.

HAYATIN KORUYUCUSU OZON
Atmosfer, enerjisini güneş ışınlarından sağlayan bir kimya laboratuvarıdır. Yeryüzünden 300 ila 70 km yukarıda uzaydan gelen X ışınları ile morötesi ışınlar elektronlarla iyonları oluştururlar, bu bölge iyonosferdir, bu bölgede radyo iletişimi bozulur. Daha aşağılarda oksijenle temas edince morötesi ışınlar bir ozon tabakası oluştururlar. Bu tabaka Güneş ışınlarını süzer ve yeryüzündeki hayatın gelişmesini sağlar. Eğer o yok olursa, insanla birlikte hemen hemen canlı yaratıkların tümü için büyük bir felaket olur.

OPTİK ve METEOROLOJİK OLAYLAR
Isı değişiklikleri sonucu ve havada bulunan su buharı oranının değişikliklerine bağlı olarak, Dünya atmosferinin toprağa en yakın yerlerinde meteoroloji olayları meydana gelir. Bulutların oluşması (kümülüs, nimbüs, stratüs vb.), rüzgârlar (fırtınalar, tropikal siklonlar), yağışlar (yağmur, dolu ve kar), aynı şekilde harika optik olaylar, kutup kızıllığı, (özellikle kuzey kızıllığı) ve gökkuşakları gibi.

KİRLİLİK ALARMI
Atmosfer, dengesi hassas bir koruyucu ekrandır ve onun doğallığını bozabilecek her şey, ilk planda kimyasal kirlilik yaşamın yok oluşuna neden olabilir. Homo sapiens, akıllı yaratık, doğrudan doğruya Dünya gezegeninin geleceğinden sorumlu oldu. Daha şimdiden bilimadamları imdat çığlıkları atıyorlar; spreylerin büyük miktarlarda kullanılması, buzdolaplarının çalışması için gerekli bazı gazlar ozon tabakasını ciddi bir biçimde tehdit ediyor. Bu çığlıklar zamanında duyulabilecek mi?

Gorgoda © 2024