Cilt (Deri) Yapısı ve Derinin Fonksiyonları
Deri iki ana tabakadan oluşur.
1- Üst deri ( Epidermis)
2- Alt deri (Dermis, Kutis, Korium = Esas deri)
1- Üst Deri; Beş hücre tabakasından oluşur. Ancak bu tabakalar kesin sınırlarla birbirinden ayrılamaz. Dış tabakadaki pulsu ölü hücreler saç ve tırnakları oluşturan keratin adı verilen sert bir proteinden oluşan düz, ölü hücrelerden oluşan dış tabaka sürekli olarak sürtünmeden dolayı dökülür. Daha alttaki canlı tabakada bulunan hücreler yeni hücreler üretirler. Üst derinin altında birkaç sinir ucu bulunur. Ancak kan damarı yoktur. Üst deri hücrelerinin yaşaması için gerekli besinler, alt deride bulunan kan damarlarındaki doku sıvısı tarafından taşınır. Üst derinin kalınlığı vücudun değişik bölgelerinde değişiklikler gösterir.Ayak tabanında ve avuç içlerinde kalın, yüzde özellikle göz kapaklarında ve göz çevresinde incedir.
Üst deri tabakaları en alt tabakadan başlayarak;
- St. Bazale ( Temel Tabaka) Yumuşak kübik hücrelerden oluşan tek bir tabakadır. Alt deri ile birleşimi oluşturur. Temel tabaka saç kökü etrafındaki duyu sinirlerine yağ ve ter bezlerine kadar uzanır. Alt derinin bir bölümü gibi görünür ancak üst deri dokularının alt deriye doğru uzanmasıyla oluşurlar. Bu tabakanın hücreleri bölünerek deri yüzeyindeki hasarı onarırlar.
- St. Spinozum; ( Dikenli Tabaka) Temel tabakadan daha kalın bir hücre tabakasıdır. Hücrelerin bazılarında ufak çıkıntılar vardır. Dikenli hücre tabakası ve temel tabaka derinin canlı kısmını oluşturur.
- St. Granulozum (Tanecikli Tabaka) Hücrelerde önemli değişikliklerin olduğu bir tabakadır. Burada hücre çekirdeği bozulur ve hücrenin ölmesine sebep olur. Ufak çıkıntılar daha az belirgindir. Hücre sertleşir ve düzleşir.
- St. Lucidum; ( Saydam tabaka) Yüz derisinde ince bir tabakadır.Ancak ayak tabanında ve avuç içlerinde kalındır. Bu tabakadaki düz hücrelere tamamen keratin ile dolu çekirdeksiz hücrelerdir.
- St. Corneum; ( Boynuzumsu tabaka) Üst derinin yüzeyini oluşturur. Düz, ölü, keratin pullardan oluşur. Bu pullar zamanla deri yüzeyinden dökülür. Siyah derilerde daha kalın ve daha serttir. Boynuzumsu tabakada ve dökülen pullarda melanin pigmenti bulunur.
2- Alt Deri; Alt deri üst deriyi destekler ve jöleye benzer bir temel maddenin içinde birbirine girmiş lif demetlerinden oluşan kalın bir ağ tabakası içerir. Alt deride iki tür lif vardır.
a) Kalojen (Katlı Lifler) Esnek olmayan lifler sayıca daha fazladır. Kalın bir ağ tabakası oluştururlar. Deri yüzeyine paraleldirler. Elastik olmayan liflerden oluşan, katlı ya da dalga şeklindeki bir proteindir.
b) Elastik Lifler; Elastin adı verilen bir proteinden oluşurlar. Kalojen liflerin arasında ve onlara paraleldir. Bu lifler derinin gerilmesini ve daha sonra eski haline dönmesini sağlarlar.
Alt deri üç farklı hücre tipi içerir.
1- Mast Hücreleri; Deri alerjiye neden olan maddelere tepki gösterdiğinde ya da deri hasar gördüğünde devreye giren histamin içerir. Histamin çevredeki kan damarlarının genişlemesine neden olur ve bölgedeki hücrelerin yenilenmesi için bölgeye daha fazla kan gelmesini sağlar.
2- Fagoktik Hücreler; Alt deride hareket edebilen beyaz kan hücreleridir ve yabancı maddelere karşı bakterileri yok ederler.
3- Fibroblastlar; Alt derinin canlı bölümündeki ve kalojen liflerin oluşumunda yer alırlar.
DERİNİN FONKSİYONLARI
1- Koruma Görevi; Deri vücudu kir, ufak yaralar, bakteriler ve kimyasal etkilere karşı koruyan su geçirmez bir tabaka oluşturur. İlk engel deri tarafından üretilen ve deri yüzeyinde hafif asitli bir zar oluşturan sebum (cilt yağı) ve ter tabakasıdır. Bu tabaka “asit manta” diye adlandırılır.
2- Vücut ısısın düzenlenmesi; Deri yüzeye yakın kan damarlarının genleşmesi ya da büzüşmesi ile terin soğumasının serinletici etkisi ve deri altı yağlarının izolasyon özelliği ile vücut ısısını sabit olarak 36.5 ‘C de korur.
3- Duyu organı görevi; Deri ısı değişikliklerini, basıncı,acıyı yada sıcak-soğuğu hisseden bir duyu organıdır. Beyni çevredeki değişikliklerden haberdar eder.
4- D Vitamini Üretimi; Ultraviyole ışınlarının üst deride bulunan birtakım maddelerin etkisi ile D vitamini üretir.
5- Depolama Görevi; Deri yağ ve su depolar. Aynı zamanda gerekli olduğu durumlarda diğer organlara iletilmek üzere kan depolar.
6- Dışarı atma görevi; Ter ile salgılanan zararlı maddeleri dışarı atar.