Görsel (Plastik) Sanatlar

1) Plastik (Görsel) Sanatlar: Plastik sanatlar, kalıplanabilen veya şekil (form) verilebilen boya, kil, alçı gibi maddeler kullanılarak oluşturulan sanat eserlerini kapsar. Görülerek algılandığından “görsel sanatlar” olarak da tanımlanır. Plastik sanat türlerinin her birinin kendine özgü bir anlatım dili, malzeme yapısı ve yapım tekniği vardır.

Aziz Vasil Katedrali, Moskova
Aziz Vasil Katedrali, Moskova

a) Mimari: Mimari, insanların barınma, savunma, ibadet etme gibi eylemlerini sürdürebilmeleri için belli ölçü ve kurallara uygun olarak mekân ve yapı hazırlama sanatıdır. Mimari; kullanılış amacına (ev, saray, cami, mezar, kale vb.), malzemeye (ahşap, taş, tuğla, çimento vb.), ait olduğu üsluba (Roman, Gotik, Rönesans vb.), kültüre (Türk, Arap, İtalyan vb.) ve döneme (Orta Çağ, 20. yy. vb.) göre gruplandırılabileceği gibi genellikle sivil mimari ve dinî mimari olmak üzere iki gruba ayrılır.

Sivil mimari, kullanım amaçları bakımından dinî bir işlev taşımayan yapılar topluluğunu kapsar. Bu grup içine, konut mimarisi (ev, konak, villa, köşk, kasır, saray vb.), askerî mimari (sur, kale, kışla vb.) ile kamu yapıları (köprü, han, kervansaray, bedesten, hastane vb.) girer. Dinî mimari ise ibadet ve mezar yapıları olarak ikiye ayrılır. İbadet yapıları; cami, mescit, kilise, sinagog, şapel vb. tiplere ayrılırken mezar anıtları; mozeleler, türbeler ve kümbetler olarak sınıflandırılabilir.

Pablo Picasso - Soyut resim
Pablo Picasso – Soyut resim

b) Resim: Plastik sanatlar içinde önemli yeri olan resim, sanatçının duygu ve düşüncelerini, kendi iç dünyasını veya bir görüntüyü çizgi, hareket, renk ve tonlarla kağıt, bez, mukavva, ağaç vb. yüzeyler üzerine çizgi ve boyayla ifade etmesidir. Resim, fırça, spatula gibi geleneksel aletlerle tuval üzerine yapıldığı gibi modern yöntemlerle de yapılır. Kullanılan malzemeye göre sulu boya, yağlı boya, pastel boya vb. ile yapılan resimlerin yanında; baskı (taş, maden, tahta baskı), tempera (yumurta, bal, zamk karışımı), guaj (sıvı zamk ve sulu boya) yöntemleri ile ayrıca ıslak sıva üzerine boyalarla duvar resimleri (fresko) de yapılmaktadır. Hatta eski uygarlıkların çoğunda mozaik de resim malzemesi olarak kullanılmıştır.

Resim konularına göre temelde, figürlü ve figürsüz olarak iki ana bölüme ayrılabileceği gibi çizgi resim, renkli resim, baskı vb. türlere de ayrılabilir. Manzara (peyzaj), natürmort (ölüdoğa), portre (insan-hayvan vücudunun bele kadar olan bölümü) tek ve grup hâlinde insanlar, iç mekân (enteriyör), janr (günlük hayattan bölümler) ve afiş (reklam resmi), figürlü resimlerin konularını oluşturur. Soyut resim ise eşya ve canlıların tasvirinden daha çok renk çizgi ve düzlemleri düzenleyerek kompozisyon oluşturmaktadır.

Kabartma heykel
Kabartma heykel

c) Heykel ve Kabartma: Taş, mermer, kil, alçı, ahşap, fil dişi, maden (altın, gümüş, bakır, tunç) vb. malzemelerin yontulması, kalıba dökülmesi veya yoğrulup pişirilmesi sonucu oluşan üç boyutlu eserlere heykel (yontu) denir. Kabartma ise heykelin diğer bir türüdür. Kabartmada arka planı oluşturan taş, metal, kil, ahşap ya da alçı gibi yüzeylerde oyulan figürler yüzeyden dışarı taşırılarak üç boyutlu bir görüntü oluşturulur. Alçak ve yüksek kabartma çeşitleri vardır. Heykel ve kabartma, figürlü ve figürsüz olarak ikiye ayrılır. Büst, tors (gövde), tüm insan (tek, grup hâlinde) heykellerinde olduğu gibi insan figürü eskiden beri heykeltıraşın başlıca konusu olmuştur. Heykel yapımında taş, mermer, tahta ve maden (döküm heykellerde özellikle bronz) kullanılan geleneksel malzemelerdir. Modern heykelcilikte ise geleneksel malzemelerin yanında cam, teneke, sicim, bez vb. malzemeler kullanılmaktadır.

ç) Küçük El Sanatları: Sanat tarihinin ilgili olduğu plastik sanatların, mimari, resim, heykel
ve kabartmadışında kalanları (halı, keramik, maden işleme, çini vb.) küçük el sanatları olarak adlandırılmaktadır.

2) Ritmik (Dramatik) Sanatlar: Ritmik (dramatik) sanatlar, insanın, eyleme dönüşmüş ifadelerle kendini veya bir olayı, bir olguyu anlattığı sanatlardır. Tiyatro ve pandomim bu sanat türüne örnek olarak verilebilir.

3) İşitsel (Fonetik) Sanatlar: Sesler ve sözler aracılığı ile biçim kazanmış olan sanatlara işitsel (fonetik) sanatlar denir. Sanatçının olayları, duygu, düşünce ve hayallerini dil aracılığı ile estetik
bir şekilde ifade etmesiyle edebî sanatlar ve her türden müzik bu gruba dahildir. İşitsel sanatlar güzel sanatlar içinde önemli bir yere sahiptir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir