Kan Damarları ve Özellikleri
Kalp tarafından pompalanan kan vücutta değişik kalınlıktaki damarlar içerisinde dolanır. Damarları yapı ve görevlerine göre üç grupta toplayabiliriz. Bunlar:
1) Atardamarlar
2) Toplardamarlar
3) Kılcal Damarlar
1) Atardamarlar:
1- Kalpten kanı alarak organlara taşıyan damarlardır.
2- Karıncıklardan çıkarlar. Kapakçıkları sadece, damarın kalbe çıktığı yerde bulunur.
3- Genellikle oksijence zengin, yani temiz kan taşırlar. (Akciğer atardamarı kirli kan taşır).
4- Atardamarların yapısında iç içe geçmiş üç tabaka vardır: En içte endotel, ortada kas, en dışta zar. (Kas tabakada esnek teller bulunur. Bu sayede atardamarlar esneklik kazanır.)
5- Atardamar kesildiğinde kanama kendiliğinden durmaz.
6- Çeperleri (duvarları) diğer damarlardan kalındır.
7- Kan akış hızı ve kan basıncı en yüksek olan damarlardır. Kalpten uzaklaştıkça basınç da kademeli olarak düşer.
2) Toplardamarlar:
1- Kanı vücuttan kalbe getiren damarlardır.
2- Kulakçıklara açılırlar. İçlerinde, kalbe doğru açılan, tek yönlü kapakçıklar bulunur.
3- Genellikle kirli kan taşırlar. (Akciğer toplardamarı temiz kan taşır.)
4- Toplardamarın yapısı da üç tabakadır. Ancak esnek teller burada çok azdır.
5- Herhangi bir nedenle toplardamar kesildiğinde, kesilen yerin ağzı büzülerek, kanama durur.
6- Kan akış hızı ve kan basıncı daha yavaştır.
3) Kılcal damarlar:
1- Atardamarların son kısmıyla, toplardamarların baş kısmında bulunur. Toplardamarlarla atardamarları birleştiren kısımdır.
2- Kandaki besin ve oksijeni hücrelere verir, hücrelerdeki atıkları kana taşır.
3- Duvarları çok incedir. Tek katlı epitel dokudan meydana gelir.
Not:
Kan, atardamar → kılcal damar → toplardamar yolunu izlerken, basıncı giderek azalır.
Kan atardamar → toplardamar → kılcal damar yolunu izlerken hızı giderek azalır.