Kara Yosunu

Bitkiler âleminin en basit yapılı üyeleri olan kara yosunları (Bryophyta) sporlu bitkilerdir. Diğer bitkiler gibi klorofil içeren ve kendi besinini üretebilen bu bitkilerin, dünyanın hemen her yerine dağılmış 25 bin kadar türü vardır. Adından da anlaşılacağı gibi birkaç ayrıksı örnek dışında bu türlerin büyük bölümü karada yaşar. Kara yosunları yapısal özelliklerine göre yaprak yosunları ve ciğer yosunları olmak üzere ikiye ayrılır. Yaprak yosunları genellikle dik bir gövde ve bu gövdenin çevresinde sarmal olarak dizilmiş sivri uçlu minik yapraklardan oluşur. Yastıksı öbekler hâlinde büyüyen bu bitkilerin boyları genellikle 10 santimetreyi geçmez. Bununla birlikte, 30 santimetreye kadar uzanan bazı tropik türleri mevcuttur.

Yaprak yosunları çiçeksiz bitkiler olduğu için çimlenip yeni bitkiler verebilecek tohumları yoktur. Bu yüzden yaşam çevrimleri iki evrede gerçekleşir: Birinci evrede, olgunlaşmış bir yaprak yosununun ince uzun saplarının ucunda bulunan spor kesesi çatlar ya da kapağı açılır ve rüzgârla çevreye yayılan sporlar çimlenerek gametofit denen bitkiciğe dönüşür; ikinci evrede, bu bitkiciğin ürettiği eşey hücrelerinin birleşmesiyle yeni bir yaprak yosunu oluşur. Sporofit denen bu yeni bitki tümüyle erginleşince çevreye spor yaymaya başlar, böylece olay yinelenir.

Ciğer yosunlarının dallanmış, yassı gövdeleri vardır. Adını, bazı türlerde iyice yassılaşarak, tıpkı bir karaciğer görünümüne bürünmüş yapraksı yapılardan alan bu yosunların eskiden karaciğer hastalıklarını iyileştirdiğine inanılırdı. Ciğer yosunlarının da yaşam çevrimi biri eşeyli, öbürü eşeysiz iki evreden oluşur. Ciğer yosunları doğada minik hayvanlara yiyecek ve barınak sağlamak, kütüklerin çürümesini kolaylaştırmak, kayaların parçalanıp ufalanmasına yardımcı olmak ve toprağın aşınmasını azaltmak gibi önemli işlevler üstlenmiştir.