Klikya

Anadolu’nun güneyindeki antik bölge. Coğrafi olarak iki farklı bölgeye ayrılır. Biri Dağlık Kilikya’dır. Alanya’dan Limonlu Çayı’na kadar uzanır. Diğeri Ovalık Kilikya’dır ve Limonlu Çayı’ndan doğuya kadar, kısmen İçel ve Adana ilinin tamamını kaplayan bölgedir. Bölge; Mersin Çayı, Deliçay, Tarsus Irmağı, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin suladığı bir ovadır. Kilikya, kuzeyden ve batıdan Toros, doğudan Amanos dağları ve güneyden de Akdeniz’le sınırlıdır. Bölgeye Toros’lardan tek giriş kapısı Gülek Boğazı’dır.

Bazı araştırmalara göre, buraya göç eden Akalılar tarafından Kilikya adı bölgeye verilmiştir. Kilikya adı Herodot’a göre Orta Asya’dan gelip Suriye sahillerine yerleşen Finikelilerin ünlü kahramanlarından Agenor’un oğlu Kiliks’in adından geliyordu.

M.Ö. 2000’li yıllarda bölgede Hitit İmparatorluğu’na bağlı bir krallık hüküm sürdü. M.Ö. 1200 ve sonrasında, sırasıyla Asur, Pers egemenliklerini tanıdı. M.Ö. 334 yılında Anadolu ve oradan Kilikya’ya inen İskender, Pers egemenliğine son verdi. İskender’in ölümünden sonra, generallerinden Selevkos Nikator bölgeyi eline geçirdi ve Selevkosların Mısır istilâcılarına karşı Romalılardan yardım istemesi sonucu, bölge Romalıların egemenliğine geçti. Sonraları özellikle kıyı bölgeleri korsanların egemenliği altına girdi. M.Ö. 78’de Roma, bölgeye asker göndermesine karşın korsanlığın önünü alamadı. Daha sonra Pompe komutasında gönderilen bir donanma, buradaki korsanları ortadan kaldırdı ve bölge yeniden Roma İmparatorluğu’nun bir eyaleti hâline geldi.

Roma’nın ikiye bölünmesinden sonra Kilikya bölgesi, merkezi İstanbul olan Doğu Roma İmparatorluğu’nun yönetimi altına geçti. Bölgede Saint Paul’un doğduğu kent olan Tarsus ve Silifke’nin Metropolit merkezi bulunması gibi nedenlerden dolayı Doğu Roma, Kilikya’ya özel bir önem veriyordu.

İslâmiyetin yayılma döneminde Araplar tarafından ele geçirilen Kilikya, sonradan Abbasiler ve ardından da yine Bizans’ın egemenliği altına girdi. 815’te Abbasiler bu toprakları geri alıp, bir eyalet hâline getirdiler. Selçukluların Kudüs yolunu kapamaları nedeniyle, Kilikya’daki yönetim bir süre Haçlıların eline geçti. Bölgede daha sonraki dönemlerde Selçuklu, Mısır kölemenleri, Ermeniler, Karamanoğulları, Zülkadiroğulları ve 14. yüzyılda Ramazanoğulları hüküm sürdü. 1515’te de bölge Osmanlı topraklarına katıldı.