Kuduz

Kuduz hayvanın ısırması ve salyasının insan vücudundaki herhangi bir sıyrıktan girip, kana karışması sonucu ortaya çıkan bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır. Tüm sıcakkanlı hayvanların beyinlerine yerleşen ve oradan sinirler yoluyla tükürük bezlerine gelerek salyadan yaraya bulaşan akut seyirli, tedavi olunmadığı takdirde kesin ölümle son bulan bulaşıcı virütik bir hastalık. Tıp dilinde rabies veya hydrophobia denir. Kuduz virüsü, vücuda girdikten sonra sinir sistemine yerleşerek, beyne kadar gelir ve orada iltihap yapar. Bu iltihaplanma, ısırıldıktan sonra geçen 7 ila 60 gün arasında meydana gelir. Bu nedenle kuduz aşısının bu süre içinde yapılması gerekir. Kuduz belirtileri ortaya çıktıktan sonra yapılacak kuduz aşısı ile kuduz serumunun kıymeti yoktur. Kuduz hastalığının başlangıcında, yorgunluk, durgunluk, sinir bozukluğu, baş ağrısı ve kalpte sıkışma görülür. Hasta yerinde duramayacak kadar sıkıntılıdır. Bir süre sonra boğaz ve solunum yollarındaki kramplar başlar. Bu dönemde sudan da korkmaya başlar. Kuduz şüphesi olan bir hayvan ısırdıktan sonra ısırılan yerden bol kan akıtılır. Sonra oksijenli suyla yıkanıp, tentürdiyot sürülür. Bu işlem sık sık tekrarlanır.

Hastalık köpek, kedi, sığır, koyun, keçi, at, eşek gibi evcil hayvanlarla, tilki, kurt, çakal, fare, sincap, sansar ve gelincik gibi yabani hayvanlarda ve insanlarda görülür. Yarasalar virüsü taşımalarına karşın kendileri hastalanmazlar; ısırdıkları hayvanlara ve insanlara hastalığı bulaştırırlar. Kuduz asıl olarak bir hayvan hastalığıdır. Hayvanlardan, insanlara bulaşır. Ülkemiz gibi evcil hayvan kuduzunun tam olarak kontrol edilemediği bölgelerde, bildirilen insan kuduzu vakalarının %90’nından köpekler sorumludur. Hastalığın ortaya çıkması, hastalık etkeninin (virüs) bedene girmesinden sonra ortalama 2-8 haftadır. Hastalık genellikle kişilik ve huy değişikliği, huzursuzluk, kırıklık, ateş yükselmesi, ısırık yerinin ve/veya tüm bedenin kaşınmasıyla başlar. Huzursuzluk giderek kontrol altına alınamaz, tükürük salgısı aşırı artar, yutma ve solunum merkezlerinin felç olması nedeniyle yutma güçlüğü ve soluk almada zorluk görülür. Bu belirtilerin başlamasından 3-10 gün sonra ölüm meydana gelir.

Kuduz, dünyanın birçok bölgesinde insanlar için tehlike olmaya devam etmektedir. Her yıl yaklaşık 80 ülkede kuduz nedeniyle 40 binden fazla kişi ölmekte ve 4 milyon kişi de şüpheli ısırık nedeniyle tedavi görmektedir. Ülkemizde her yıl ortalama 90 bin kişi şüpheli ısırık nedeniyle tedaviye ve izlemeye alınmaktadır. Kuduz hastalığından ölümlerin çoğu Afrika’nın bazı kesimleri, Asya ve Güney Amerika’da meydana gelmekte, Avrupa kıt’asındaysa yalnızca Türkiye’de ölümler görülmektedir.