Lityum

(Li), periyodik cetvelin IA grubunda yer alan kimyasal element. Lityum, Yunanca “taş” anlamındaki “lithos” sözcüğünden adını alır. Çünkü, örneğin diğer IA grubu elementlerinden sodyum ve potasyumun kaynağı bitkilerken lityum elementi bir mineral kaynağında keşfedilmiştir.

Oldukça tepken olduğundan doğada serbest hâlde bulunmayan lityumun elde edildiği yataklar hemen hemen dünyanın her yerinde mevcuttur. Bunların dışında deniz suyundan da lityum elde edilmektedir. Lityum bileşiklerinden lityum stearat hayvansal yağların ama özellikle kuyruk yağının pişirilmesiyle üretilir. Bu bileşik, yağı otomobil sanayisinde çok yaygın bir kullanımı olan gres yağına dönüştürmekte kullanılır. Lityum karbonatın özel camların elde edilmesinde ve seramikçilikte sırlama yapmakta önemli bir yeri vardır. Pek çok lityum bileşiği nükleer enerji endüstrisinde plâstiklerin hazırlanmasında, sentetik kauçuğun ve A vitaminin elde edilmesinde kullanılır.

Lityumun hiçbir biyolojik rolü yokmuş gibi görünse de, yutulduğunda insan vücuduna etkidiği bilinmektedir. Kimi zaman, lityum içeren bileşikler, örneğin lityum karbonat (Li2CO3) manik-depresif bozuklukların tedavisindeki ilâçlarda kullanılır. Bu doz günlük 0,5-2 g arasındadır. Bazı yan etkileri vardır. Fazla miktarlarda vücuda alındığında uykusuzluk, konuşma bozukluğu, kusma yan etkilerindendir. Az da olsa toksiktir. Aşırı lityum alımı sinir sistemini zehirler.