Manganez

Atom numarası 25 olan element. Periyodik cetvelin VIIB grubunda yer alır. Simgesi Mn’dir. Mangan olarak da bilinir. Manganez 1774’te İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Schele tarafından bulundu. Gri-beyaz renkli, parlak ve sert bir metal olan manganez çelik yapımında kullanılan önemli bir alaşım maddesidir. Bileşikler hâlinde bulunan manganezin en önemli cevherleri, pirolüsit, psilomelan ve bataklık manganezidir . […]

Atom numarası 25 olan element. Periyodik cetvelin VIIB grubunda yer alır. Simgesi Mn’dir. Mangan olarak da bilinir. Manganez 1774’te İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Schele tarafından bulundu. Gri-beyaz renkli, parlak ve sert bir metal olan manganez çelik yapımında kullanılan önemli bir alaşım maddesidir.

Bileşikler hâlinde bulunan manganezin en önemli cevherleri, pirolüsit, psilomelan ve bataklık manganezidir . Yeşil bitkilerle alglerdeki nitratların indirgenmesinde rol oynayan manganez bitkilerin büyümesinde gerekli olan bir elementtir. Üstün yapılı hayvanlarda eser miktarda bulunur ve çoğu enzimlerin işlevinde yer alır. Manganez eksikliği erbezi atrofisine neden olurken bitkilerde ve hayvanlarda fazla miktarlarda bulunduğunda zehir etkisi gösterir.

Manganezin Türkiye’deki en önemli yatakları İstanbul’un Çatalca ilçesinde, Erzincan’ın Tercan ilçesinde ve Uşak’ın Banaz ilçesindedir.

Bu maddenin en çok kullanıldığı yer demir-çelik sanayisidir ve yerine kullanılabilecek başka bir maden de yoktur. Demir ve çelik imâlat faaliyetleri hâlâ manganezin yüzde 90’ını kendilerine çekmektedirler. Az miktarda manganez izabe sırasında meydana gelen asit ve sülfürü alır.

Genellikle bir ton çelik elde edilirken altı-yedi kilo manganez tüketilir. Bazı çeliklere daha fazla manganez katılabilir. Bunlara “manganez çeliği” denir. Çelikte eğer yüzde 11-14 arasında manganez varsa, sıcaklık ve elektriği normal çelikten daha az ileteceği için elektrik sanayisinde kullanılışı çok daha yaygındır. Buna ek olarak bu tip çelikler daha dayanıklıdır.

Manganezin demir-çelik sanayisi dışında da çeşitli kullanılış yerleri vardır. Bunlar arasında kuru pil yapımı, porselen, plastik ve cam sanayisi başta gelir. Manganez de, çinko gibi, insan, hayvan ve bitkiler için temel bir madensel maddedir; fakat aşırı miktarı zarar verebildiğinden, bir sanayi zehiri de olabilmektedir.

Manganez cevherleri oldukça yaygın iseler de, dağılışları düzensizdir.Dünya manganez çıkarımında en büyük pay yaklaşık yüzde 15-20 ile Güney Afrika Cumhuriyeti’nindir.

Gorgoda © 2025