Özetleme

Bir konuşmanın ya da yazının, ayrıntılardan arındırılıp öz kısmının kısaca ifade edilmesi. Özetleme; yararlıyla yararsızı, önemliyle önemsizi, öz ile ayrıntıyı, ilgiliyle ilgisizi ayırt edebilme becerisi kazanmak açısından son derece önemli bir çalışmadır.

Özetleme, konuşmanın ya da yazının tümünü kapsayan bilinçli bir kısaltma eylemidir. Bu anlamda yazının başından, ortasından ve sonundan alınan bazı tümcelerle yapılan kısaltma, özetleme değildir. Bunun için, özetlenecek yazı önce iyice bir okunmalı, yazının bütünü kavranmalı, önemli noktaların altı çizilmeli, daha sonra düşünceyi ya da olayı etkilemeyen ayrıntılar atılıp yazının özü ortaya çıkarılmalıdır. Özet, özetleyenin kendi anlatımıyla kaleme alınmalı ve geniş ya da şimdiki zamanlı anlatımla yapılmalıdır.

Aşağıdaki yazı Reşat Nuri Güntekin’in Kan Davası adlı romanının çok kısa bir özetidir:

“Annesini ve babasını çok küçük yaşlarda yitirmiş olan Ömer, Kurtuluş Savaşı’nda yedek subaylık yapmış, Ege köylerinde çalışan bir öğretmendir. Atandığı Yukarı Sazan köyünde kan davası ve gerginlik vardır. Aşağı Sazan’ı su basınca Yukarı Sazanlılar sevinirler. Ömer, Aşağı Sazan’a yardıma koşar; kaderlerine terk edilmiş çocuklardan Müslim ona yardım eder ve bu uğurda yaşamını yitirir. Su baskınından sonra iki köy barışır, kan davası sona erer. Öğretmen Ömer bir toplumun sorununu çözmüştür, mutludur ama yalnızdır. Meslektaşı Esma Güneyli ile evlenerek yalnızlığından kurtulur.”

(Behçet Necatigil, Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü)