Planya Makinesi
İş parçalarının yüzeylerini rendelemek suretiyle düzlem haline getirir. Komşu iki yüzeyi istenilen açıda rendeleme işlemlerinde ve rendelenen yüzeylerin birbirine alıştırılmasında kullanılır. Planya makinesi, mil boyunun uzunluğuna göre isimlendirilir. Örneğin milin boyu 40cm ise 40’lık planya, 60cm ise 60’lık planya diye adlandırılır. İki, üç ve dört bıçaklı olanları vardır.
Ağaç işleri makineleri üretiminde yalnız planya (düzeltme) olarak imal edilenler ve komple makine olarak imal edilen türleri bulunmaktadır. Komple planya makinelerin en çok kullanılanları, planya, daire testere ve delik makinesi bir gövde üzerinde toplanarak yapılmış olanlardır. Bu makinede bir motor ve bir mil bulunur. Hareketini motordan alan milin üzerinde planya bıçakları, daire testere ve matkap bağlama kovanı için ayrı ayrı bölümler ve düzenler bulunmaktadır.
Makinenin başlıca parçaları şunlardır.
Gövde: Dökme demirden yapılmıştır. İçerisi boş olan gövde genellikle beton cıvataları ile atölye zeminine bağlanır. Bugün yere cıvatalarla bağlanmadan da kullanılabilen planya makineleri bulunmaktadır. Gövde makinenin diğer elemanlarını üzerinde taşır.
Ön tabla: Rendelenecek iş parçasının üzerine oturtulduğu tabladır. Tabla, altında bulunan eğik kızaklı düzenle gövdeye bağlanmıştır. Tabla bu kızak üzerinde bulunan ayar volanı ile aşağı yukarı hareket ettirilir. Bu hareket rendelenecek ağaç parçasının talaş miktarını ayarlar.
Arka tabla: Makineye verilen iş parçasının rendelenen düzgün yüzeyi bu tabla üzerine oturur. Bu tabla da altında bulunan eğik kızakla gövdeye bağlanmıştır. Kızak içinde aşağı yukarı hareketi ayar kolla ile sağlanır. Genellikle bıçak uçuş seviyesiyle aynı hizada ayarlanır. Bıçak değiştirildikçe bu tabla yeniden ayarlanır. Çalışma sırasında ayarın düzgünlüğü kontrol edilir.
Mil ve Bıçaklar: Mil, karşılıklı iki bilyeli yatak arasında yatay konumda çalışacak şekilde gövde üzerine bağlanmıştır. Genellikle silindir şeklinde olan milin üzerinde bıçakları bağlamak için kanallar bulunur. Bıçaklar bu kanal içinde bulunan cıvatalı baskı demiri ile mil üzerine bağlanır. Bıçak sayısı en az 2, genellikle 3 veya 4 adet olur. Bıçaklar çelikten imal edilir. Uzunlukları mil boyu, genişlikleri 30-40, kalınlıkları da 3-4 mm kadardır.
Siper: Siper, iş parçasının rendelenmiş yüzünün dayanarak komşu kenarın istenilen açıda rendelenmesini sağlar. Siper ön tabla genişliğince istenilen noktaya kaydırılarak kullanılır. Siperin tabla üzerinde kaydırılarak hareket etmesi ve istenilen açıda eğrilebilmesi için ayar düzenlen vardır.
Koruyucu: Çalışan kimsenin ellerini korumak için bıçaklanın üzeri koruyucularla kapatılır. Koruyucuların değişik tipleri vardır. Yaylı olanları makineye verilen parçanın ölçüsüne göre açılarak siperden uzaklaşır, parça geçtikten sonra tekrar kapanır, koruyucu kesinlikle bıçağa değmemelidir.
Motor: Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştürerek kesicinin hareketini sağlayan elemandır. Motorun hareketi kayış vasıtası ile mile iletilir. Şalterle kumanda ederek çalıştırılır.