Sertlik Ölçme Yöntemleri

Herhangi bir malzemeye kendisinden daha sert bir cisim etki ettiğinde; malzemenin, batmaya karşı gösterdiği direnç, sertlik olarak tanımlanır. Statik ve Dinamik olmak üzere iki şekilde uygulama yapılır. Statik ölçümde yük veya kuvvet sabit etki eder. Dinamikte ise hareketli yük söz konusudur. Malzemeler üzerinde yapılan en genel deney, sertliğinin ölçülmesidir. Bunun başlıca sebebi, deneyin basit  oluşu […]

Herhangi bir malzemeye kendisinden daha sert bir cisim etki ettiğinde; malzemenin, batmaya karşı gösterdiği direnç, sertlik olarak tanımlanır. Statik ve Dinamik olmak üzere iki şekilde uygulama yapılır.

Statik ölçümde yük veya kuvvet sabit etki eder. Dinamikte ise hareketli yük söz konusudur. Malzemeler üzerinde yapılan en genel deney, sertliğinin ölçülmesidir. Bunun başlıca sebebi, deneyin basit  oluşu  ve  diğerlerine  oranla  numuneyi  daha  az  tahrip  etmesidir.  Diğer  avantajı  ise,  bir malzemenin sertliği ile diğer mekanik özellikleri arasında paralel bir ilişkinin bulunmasıdır.

Örneğin çeliklerde, çekme mukavemeti sertlik ile doğru orantılıdır; dolayısıyla, yapılan basit sertlik ölçmesi neticesinde malzemenin mukavemeti hakkında da bir fikir edinmek mümkündür.

Sertlik; sürtünmeye, çizmeye, kesmeye ve plastik deformasyona karşı direnç olarak da tarif edilebilir. Laboratuarlarda    özel cihazlarla yapılan setlik ölçümlerindeki değer, malzemenin plastik deformasyona karşı gösterdiği dirençtir.

Sertlik ölçme genellikle, konik-pramit elmas veya küresel standard bir çelik bilya ucun malzemeye batırılmasına karşı malzemenin gösterdiği direnci ölçmekten ibarettir.

Uygun olarak seçilen uç, tatbik edilen bir yük altında malzemeye batırıldığında malzeme üzerinde bir iz veya derinlik oluşturacaktır. Genel deyimle malzemenin sertliği, izin büyüklüğü-batma derinliği ile ters orantılıdır. Bugün laboratuarlarda ve Endüstride en çok uygulanan sertlik ölçme yöntemleri şunlardır:

1. Brinell sertlik ölçme yöntemi,
2. Rockwell sertlik ölçme yöntemi,
3. Vickers sertlik ölçme yöntemi,
4. Mikro- sertlik deneyi.

Sertlik ölçmeleri yapılırken kullanılan ölçme yöntemi ne olursa olsun, numunelerin üzerinde birkaç ölçme yapılıp ortalamasının alınması gerekir. Yapılan sertlik ölçümlerindeki değerler birbirinden çok farklı ise, farklı değer ortalamaya dahil edilmeyip bu farkın mevcudiyeti mutlaka belirtilmelidir.

Sertlik ölçümü yapılırken dikkat edilecek noktalar:

1. Yüzey pürüzsüz ve temiz olmalıdır.
2. Kuvvet, malzemeye yavaş yavaş uygulanmalıdır.
3. Kuvvet darbeli yüklenmemelidir.
4. Kuvvet, malzeme yüzeyine dik gelecek şekilde uygulanmalıdır.
5. Kuvvetin  uygulama  süresi,  sünek  metaller  dışında  genellikle  10-15  saniyedir.  Sünek malzemeler için bu süre 30 saniye olabilir.
6. En az 3 farklı yerden ölçüm yapılarak aritmetik ortalama alınmalıdır.
7. Isıl işlem görmüş yüzey temizlendikten sonra işlem yapılmalıdır.

Gorgoda © 2025