Gezegenler Hakkında Kısa Bir Bilgi
Gezegenler yıldızlar gibi kendi ışınlarıyla parıldamazlar: Güneş’in ışınlarını yansıtarak parıldarlar. Fizik açısından iki gruba ayrılırlar.
- Merkür, Venüs ve Mars, Güneş’e yakındırlar, Dünya’ya benzerler, boyutları mütevazı yoğunlukları buna oranla çoktur. Kendi etraflarında dönüşleri oldukça yavaş, uydularının sayısı azdır.
- Daha uzakta olan Satürn, Uranüs ve Neptün, Jüpiter’e benzerler. Boyutları daha geniş, yoğunlukları daha az ve havaküresi daha zengin, daha geniştir. Kendi çevrelerinde hızla dönerler ve çok sayıda uyduları vardır.
En uzakta olan gezegen Plüton bu sınıflandırmanın dışında kalmaktadır: Plüton, Neptün’ün etkisinden, çekiminden kaçabilmiş bir uydu da olabilir. Mars ve Jüpiter arasında çok sayıda göktaşı dolaşır, kuşkusuz, bunlar patlamış bir gezegenin kalıntılarıdır… ya da hiçbir zaman oluşmayı başaramamış bir gezegenin.
İKİ BİN YILLIK YANLIŞ
Eskiden insanlar Dünya’nın pek de büyük olmayan bir küre şeklinde olduğunu sanıyorlardı. Sağduyularının rehberliğinde de, evrenin merkezinde sabit durduğunu, Ay’ın, Güneş’in, gezegenlerin ve yıldızların Dünya’nı çevresinde döndüğünü sanıyorlardı.
İlk bakışta gezegenler yıldızlardan ayırt edilemezler. Bununla birlikte, sabit yıldızların ezeli yörüngelerinde hiç durmaksızın dönüp durmaları çok erken çağlarda ilk gökbilimcilerin (astronomların) ilgisini çekmişti. Bu gezegenler yıldızlarla kıyaslandığında, kayarlar, koşarlar, fren yaparlar, dururlar, ters yönde ileri ve geri ilerlerler. Dünya’yla birlikte dönüp dolaştıkları için hareketleri bu kadar belirgindir.
Galile’den önce (1564-1642) hiç kimse gökyüzünü bir dürbünle incelememişti. O, gökyüzünü dürbünle inceleyerek Ay’daki dağları, Jüpiter’in uydularını ve Venüs’ün evrelerini keşfetti.
Kepler’den beri (1571-1630) gezegenlerin Güneş etrafında dönerken elips şeklini çizdiklerini ve Güneş’in merkezlerden biri olduğu biliniyor. Gezegenlerin hareket kanunlarını da Kepler’e borçluyuz. Gezegenler Güneş’e olan uzaklıklarına göre sıralanmışlar: Güneş, Merkür, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton.
Copernic için (1473-1543) Dünya dönüyor… Güneş’in sabit olduğundan, hareket etmediğini, Dünya’nın onun etrafinda bir yılda dolaştığını, kendi çevresinde dolaşmasını da bir günde tamamladığını ilk açıklayan oydu.