Ülkemizde Emprenye Endüstrisi ve Gelişimi
Ülkemizde emperye endüstrisi ile ilgili ilk tesis, 1915 yılında Denizli Kaklık’ta Devlet Demiryollarını emprenyeli travers kullanımına yardımcı olmak üzere kurulmuştur. Başlangıç tesis de yılda 20.000 m3 travers ve tel direği boş hücre metodu ile ve kreozotla emprenye edilmiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra 1931 yılında İzmit -Derince’ de kreozotla emprenye işlemleri yapan ikinci bir tesis faaliyete geçmiştir. Bu tesis, Alman firması BORSING tarafından Devlet Demiryollarında kullanılan ağaç travers ve direklerin kreozotla emprenye edilmesini sağlamak üzere kurulmuştur. Kapasitesi, yılda 60.000 m3 travers olarak planlanan tesiste iki emprenye silindiri bulunmakta ve yıllık kreozot tüketimi 7.000 ton kadar olup , kreozotun büyük bir kısmı Karabük Demirçelik fabrikalarından temin edilmektedir.
Daha sonra Orman Genel Müdürlüğü Bolu ‘da PTT ‘nin emprenyeli teldirek ihtiyacını karşılamak üzere 15.000 m3 / Yıl kapasitede dolu hücre metodu ile çalışan ve suda çözünen tuz kullanılan bir emprenye fabrikasının kurulmasını sağlamıştır. 1956 yılında İngilizler tarafından kurulan tesiste başlangıçta tek emprenye silindiri bulunurken son yıllarda tesisin kapasitesi artırılmış, silindir sayısı ikiye çıkarılmıştır.
Takip eden yıllarda özel teşebbüs ülkenin çeşitli yerlerinde özellikle teldireği emprenye etmek üzere tesisler kurmuştur. 1985 yılından itibaren binalarda dış cephe kaplamaları ve pencere doğramaları için çift vakum metodu ile çalışan küçük tesisler faaliyete geçirilmiştir. Her birinin yıllık kapasitesi 3.000 m3 tür. Bunlar organik çözücülü emprenye maddesi kullanan tesisler olup, büyük doğrama atölyeleri yanında faaliyetlerini sürdürmektedirler. Ülkemizde bugüne kadar kurulmuş bulunan emprenye tesislerinin kuruluşu yeri, mülkiyet durumu, emprenye metodu ve maddesi , emprenye ettiği malzeme adı ile yıllık kapasiteleri Tablo 1.1 ‘de gösterilmiştir.
Toplam olarak ülkemizde özel sektörde ait 12 adet suda çözünen tuzla çalışan tesis , Devlet Demiryollarına ait 2 adet Kreozotla emprenye yapan tesis ile ORÜS ‘e ait 1 adet suda çözünen tuz kullanan tesis faaliyettedir. Ayrıca , yine özel sektöre ait Adana’da Kreozot ile çalışan ve özellikle ihraç maksadı ile tel direği emprenye eden bir tesis ile Bolu’da kreozotla çalışan bir tesis vardır. Başkaca , çeşitli illerde kurulmuş 9 adet de çift vakum metodu ile çalışan küçük tesis son zamanlarda devreye girmiş bulunmaktadır. Böylece ülkemizde küçük, büyük kapasiteli olmak üzere toplam 25 adet emprenye tesisi bulunmaktadır. Ülkemizde esas itibariyle travers ve tel direği emprenye edilmektedir. Halen telefon ve telgraf direği olarak yaklaşık 5 milyon adet, elektrik direği olarak yine 5 milyon adet emprenyeli direk dikili halde bulunmaktadır. Elektrik şebekelerinde kullanılan ağaç direklerin %25’i kreozotla , %50 ‘si Wolmanit-CB ile %257i de Tanaliht -C ile emprenye edilmiştir. Telekominikasyon şebekelerinde ise dikili direklerin %10 ‘u kreozot, %60 ‘ı Wolmanit-CB , %30’ u da Tanalith-C ile emprenyeli bulunmaktadır. Kreozotla ve suda çözünen tuzlarlar emprenye edilmiş bir miktar direk de ithal yolu ile temin edilmiştir.
Ayrıca , gerek elektrik, gerekse telefon ve telgraf direklerinde , özellikle suda çözünmüş tuzlarla emprenye edilmiş direklerde , bandaj metodu ile dayanma süresinin uzatılması yollarına gidilmektedir. Kreozotla emprenye edilmişi direklerde ise , çoğunlukla Kobra metodu ile dikili halde takviye emprenyesi yapılmaktadır.
Bunlarda başka, Orman Genel Müdürlüğünce çeşitli ağaçlandırma sahaları ve yerleşim yerlerinin etrafında kullanılan çit direklerinin emprenyesinde açık kazanda sıcak – soğuk metod uygulanmaktadır. Yine bu amaçla , özel sektöre ait CCB tuzu kullanılan 7.000 m3 kapasiteli seyyar tesiste çit direkleri emprenye edilmektedir.
Son yıllarda ağaç hammadde fiyatlarının çok yükselmesi ve hatta dışarıdan ithalat yapılması nedeniyle , binalarda dış cephe kaplamalı , pencere doğramaları ve panjur gibi ağaç malzemenin çift vakum metodu ve organik çözücülerde çözünen emprenye maddeleri ile muamele edildikten sonra kullanılması büyük bir ihtiyaç olarak görülmektedir.