Stok Kavramı
Stok, işletmelerin ileride kullanmak üzere bulundurdukları hammadde, yarı mamul veya mamullerdir.
Stok Bulundurmanın Amaçları
- Üretim faaliyetlerinin kesintisiz yürütülebilmesi ve talebin zamanında karşılanması
- Satış ve üretim miktarı farklılıklarından kaynaklanan dalgalanmaların önlenmesi
- Döneme bağlı olarak değişen talep ile üretim miktarının dengelenmesi
- Üretim miktarını artırarak ölçek ekonomilerinden yararlanma isteği
- Sipariş maliyetlerinin minimize edilmesi
- Beklenmeyen durumlarla karşılaşıldığında sürecin iyi yönetilebilmesi
- Satış fırsatlarının kaçırılması
- Fiyatların artması beklentisi
Stok Bulundurma (Elde Bulundurma) Maliyetleri
- Depo giderleri (kira, ısıtma, soğutma, aydınlatma vb.)
- Stok kayıtlarını tutma maliyetleri
- Stokların bakım maliyetleri
- Eskime giderleri
- Stoğa yatırılan paranın fırsat maliyeti
- Stokların sigorta giderleri
- Çürüme ve çalınmadan doğan giderler
- Moda mallarda modası geçme nedeniyle ortaya çıkan zararlar
Sipariş Maliyetleri
- Sipariş fişini hazırlama ve işleme koyma giderleri
- Satıcılardan istenen kotalar
- Sipariş takibi maliyetleri
- Stok kayıt kartlarını güncelleştirme maliyetleri
- Teslim alma, boşaltma ve kontrol giderleri
Stoksuz Kalma (Elde Bulundurmama) Maliyetleri
- Tazminatlar
- Satış kaybı
- İtibar kaybı
Stok Kontrol Yöntemleri
- Gözle kontrol yöntemi
- Çift kutu yöntemi
- Maksimum-minimum yöntemi
- Yeni sipariş noktası yöntemi
- Sabit sipariş periyodu yöntemi
- Sabit sipariş miktarı yöntemi
- Ekonomik sipariş miktarı yöntemi
Stok Yönetimine İlişkin Bilgisayar Destekli Sistemler
- Malzeme ihtiyaç planlaması – MİP (Material Requirement Planning – MRP)
- İmalat Kaynakları Planlaması – İKP (Manufacturing Resource Planning – MRP II)
- Kurumsal Kaynak Planlaması – KKP (Enterprise Resource Planning – ERP)
- Kapasite İhtiyaç Planlaması – KİP (Capacity requirement planning – CRP)
- Tam Zamanında Üretim – TZÜ (Just In Time – JIT)