Lojistikte Tedarik

Tedarikçi Seçim Karar SüreciTedarikçi seçim kararını verirken göz önünde bulundurulması gereken en önemli noktalar şunlardır: Bir çok ürünün esasını satın alınan materyaller (hammadde ve malzemeler) oluşturur. Tedarikçilerden kaliteli materyaller alınması önemlidir. Tedarikçi seçimi kritiktir. İşletmeler, çoğu kez tedarikçilerine büyük miktarda yatırım yapar. Rekabetçi indirimlerden yararlanmaya çalışmak yerine, akılcı tedarikçi seçimi tercih edilmelidir. Tedarikçilerin seçiminde, değerlendirme […]

Tedarikçi Seçim Karar Süreci
Tedarikçi seçim kararını verirken göz önünde bulundurulması gereken en önemli noktalar şunlardır:

• Bir çok ürünün esasını satın alınan materyaller (hammadde ve malzemeler) oluşturur.
• Tedarikçilerden kaliteli materyaller alınması önemlidir.
• Tedarikçi seçimi kritiktir. İşletmeler, çoğu kez tedarikçilerine büyük miktarda yatırım yapar.
• Rekabetçi indirimlerden yararlanmaya çalışmak yerine, akılcı tedarikçi seçimi tercih edilmelidir.
• Tedarikçilerin seçiminde, değerlendirme yaparken, tek bir mükemmel yol olduğu önyargısı kesinlikle yanlıştır.

Seçim metodu, bir çok türde faktöre dayanmaktadır. Bunlar:

• Sözleşme tek bir kaynağı mı yoksa birden fazla tedarikçiyi mi içermektedir?
• Fiyat ve kalitenin bağıl önemi nedir?
• Tedarikçi ile uzun vadeli bir ilişki istenmekte midir?
• İşletmenin ve tedarikçilerin birlikte olmalarından oluşacak bağıl güç nedir?
• Tedarikçi tasarıma destek verecek midir, yoksa sadece tedarik mi edecektir?

Hepsinin üstünde, işletme tedarikçilerin riskini minimize etmek ve değerlerini ise maksimize etmek amacındadır.

Tedarikçi Seçim Kriterleri
 Tedarikçileri değerlendirirken dikkat edilecek faktörler aşağıda kısaca açıklanmaktadır:

• Konum : Tedarikçinin coğrafik konumu hizmeti değerlendirmede önemli bir husustur. Uzak tedarikçilerden nakliyeler, kazalar, grevler ve doğal nedenlerle kesintiye uğraması büyük riskler oluşturmaktadır. Alternatif ulaştırma metotlarının kullanım ihtimali mesafe  arttıkça düşmektedir. İşletmeler bir takım coğrafik dezavantajların toplu nakliyeler, şube de­polar ve üret-ve-tut hizmetleri sağlayarak üstesinden gelebilirler. Toplu nak­liyeler, belli bir coğrafi bölgeden gelen  küçük çaplı siparişleri toplama ve hepsini birleştirip tek bir nakliye dönüştürmeyi kapsar, böylelikle nakliye masrafları azalır. Bu nakliyeler haftada bir ya da iki defa gerçekleşebilir. Bu tür nakliyeler  şube depoların dağıtım noktalan olarak rol oynamasıyla da düzenlenebilir. Üret-ve-tut hizmetinde satıcı satın alıcıların ihtiyaçlarını tahmin ederek üretimi yapar ve malı depolar. Alıcı isteği üzerine satıcı anında nakliyeye hazır durumdadır ve toplam sipariş zamanı  minimize edilir. Anında nakliye­nin sağlanmasındaki esneklik coğrafi lokasyondan kaynaklanan dezavantajı dengeleyebilir.
• Rezerv Kapasitesi : Tedarikçinin rezerv olanakları değerlendirmede göz önüne alınan bir diğer noktadır. Bu nokta işlerin yoğun arttığı esnada Özel önem taşır. Yeterli rezerve sahip olan bir tedarikçi artan müşteri gereksinimlerine cevap verebi­lir. Teknik ve yönetimsel yeteneklere ek olarak işletmenin fiziksel durumu ve olanakları da değerlendirmede göz önüne alınmak zorundadır.
• Teknolojik Gelişim: Hizmeti etkileyen bir diğer hususta tedarikçinin teknolojik gelişme aşa­ması ve mevcut metotları kullanma yeteneğidir. Teknolojik olanaklar alıcı­ya, araştırmalara ulaşma izni verir.  Satıcılara bağlı olan alıcılar tasarım ve malzeme değişiklikleri önererek yeni fikirler oluşturabilir. Olası tedarikçi tarafından kullanılan denetim metotları ve kalite kontrol prosedürleri de hesaba katılır. Tamamlanmış malların denetimine özen göstermeyen tedarikçi sonuçta kabul edilmeyecek ve geri dönecek malları nak­ledecektir. Eğer böyle bir tedarikçi aynı zamanda ürün kalitesi kontrolünde hata yaparsa sorun büyüyecektir. Çünkü bazı kusurlar ürün tamamlanana kadar keşfedilmeyebilir. İşletme içi bakıma önem veren tedarikçi makine arızaları ve benzeri aksilikler durumunda en az sayıda ürün bozulmasına uğrar. Üretimde meydana gelen bozulmalar sıklıkla nakliyelerin gecikmesine neden olduğundan hizmette Önemli bir noktadır.
• Çalışanlarla İlişkiler : Bir tedarikçinin işletmesinde üretimin devamlılığındaki engellerin bir olası kaynağı, çalışanların kendisidir. Eğer tedarikçinin kendi çalışanları ile ilişkileri zayıfsa grevler ve üretimde iş yavaşlatma olabilir.
• Garanti : Hizmet aynı zamanda tedarikçilerin ürünleriyle birlikte verilen garantile­rin çeşit ve biçimlerini içerir. Bu husus her nerede olursa olsun bir tedarikçi­nin kurulum ve ihtiyaç duyuldukça yedek parça sağlama yeteneğini içerir. Tedarikçi alıcıya ürünün normal ömrü boyunca bakımının yapılacağını garanti etmelidir.
• Satıcının Kaynakları : Satıcı ilişkileri de bir tedarikçinin hizmetinin beğenilmesini etkiler. İyi bir tedarikçi, iyi geliştirilmiş ham madde kaynaklarına ve piyasanın dalgalı olduğu periyodlar esnasında üretimin devamlılığını garanti edecek bileşenle­re sahip olmalıdır. Stokta bulunan ham maddelerin hacmi ve doğrudan ve dağıtıcı kaynaklar arasındaki ilişki bu değerlendirmeyi etkiler. Tedarikçinin iyi geliştirilmiş tedarik kaynaklarına sahip olması derecesi, işlerin yoğun olduğu zamanlar sırasında önemlidir. Fabrika ziyaretleri de potansiyel teda­rikçileri belirledikten sonra yapılması gerekmektedir.
• İşletme Teftişleri : Satın alıcılar alternatif pazar teklifleri arasında bir seçime karar verdikle­ri zaman risk alırlar.  Karar verilen seçimin sonuçlan hakkındaki belirsizlik, stresi ve endişeyi yükseltir. Hawes ve Barnhouse satın alma yöneticilerinin kişisel riski nasıl kontrol altına aldıklarını incelediler ve dokuz adet önemli  taktik buldular. En başta gelen taktik “potansiyel satıcının operasyonlarını ilk elden uygulanabilirliğini gözlemlemek için teftiş et” maddesinden oluşur.Alıcının stresini azaltmanın yolu tedarikçilerin işletmelerine yapılan ziya­retlerin değerlendirilmesi ve varolan satıcıların periyodik denetlenmesidir. Sıklıkla bu ziyaretlerde satın alıcıya üretim veya mühendislik departmanlarından bir temsilcisinin eşlik etmesi özellikle ürünler çok teknik ise arzu edilir. Teknik yardım alıcıya tedarikçinin olanakları ve teçhizatı konusunda bir yargıya varmasına olanak sağlar.

Tedarikçi Bilgi Sistemi
Bilindiği üzere kitle pazarlar kitle iletişimi üzerine inşa edilirken, interaktif pazarlar bireysel anlamda siparişe göre mamul ve mesajlar ile iletişime geçmektedir. Bunun sonucunda, tüketiciler ve müşteriler ile firmalar arasındaki iletişim hızlanmakta ve sistem belirli bir merkezi yapıya bağlı olmadığından online ile tam bir ulaşım sağlanmaktadır. Ayrıca markaların müşterilere tanıtılmasında, sürekli ve bire bir ikna edici diyalog kurulmasında ve sanal bir yapıya ulaşıldığından bürokrasinin kötü, esnekliğin ise daha iyi olduğuna ilişkin bilinç yaratılmasında  ve özellikle mamulün rakiplere göre daha hızlı nakledilmesine yönelik fayda yaratılmasında etkili olmaktadır.

Tüketici veya müşteri ile firma arasındaki bu ilişki firma (alıcı) ve tedarikçisi (satıcı) arasında da mevcuttur. Müşteri ile tedarikçi firma arasında, özellikle dağıtım gereksinimlerinin daha sık karşılanması için, en az hatayla karşılama ve daha büyük ölçekli işbirliği yaratmada önemli bir kavramdır ve tedarikçi ile müşteri arasında kurulan network kalıcı ve uzun ilişki oluşturulması anlamında ele alınmaktadır. Bunun yanında geleceğin fabrika yapısına ilişkin yapılan tartışmalarda “ geleceğin fabrikasında büyük ve yığın üretim yerleşimleri değil, fabrikaya bağlı şubelere coğrafik olarak mal gönderen daha çok tedarikçinin görüleceği” belirtilmektedir.

İşte bu sanal ilişki kurumlar arası bilgi akışı olarak ifade edilmektedir ve KARBİS kapsamında elektronik veri değişimi yardımıyla tedarik zincirinin bütün halkalarına yanıt ve reaksiyon verme imkanı sağlanmaktadır. Alıcılar ve tedarikçiler arasında paylaşılan geleneksel enformasyon neyin satışa konu olduğu ve hangi fiyattan satıldığıdır. Bu enformasyon içerisinde en önemli geçişler siparişler ve faturalardır. KARBİS kullanıldığında ise organizasyonlar daha fazlasını paylaşma imkanı bulurlar. Bu açılımda on-time delivery (zamanında dağıtım) kavramının müşteri-tedarikçi ilişkisinde performans ölçümünde kullanılan bir kriter olduğunu dikkate almak gerekir.

Bu tür iletişim konusunda birçok uluslararası firma kurumlar arası network konusunda aktif bir rol oynamaktadır. Örneğin, yalın üretim uygulayan Toyota firması tedarikçileriyle network kurarak geniş bir koordinasyon gerçekleştirmiş, bu durum tedarikçileri daha radikal değişiklikler yapmaya zorlamıştır. Benzer şekilde Benetton firması, üretim süresi ile perakendeci mağazalarının satış noktası terminalleri arasında bilgisayarlı bir ortam yaratarak daha hızlı bir satış stili geliştirmiştir.

Good Year firması da, Superhighway (bilgi otobanı) aracılığıyla lastik satmaktadır. Bilgi sistemi olarak kullanılan ”CompuServe” ile müşteriler elektronik pazarda seçimini yapmakta ve istediği lastiği en yakın perakendeciden sipariş edebilmektedir. Dolayısıyla perakendecideki mal siparişi Good Year yönetimi tarafından anında saptanabilmektedir.

Benzer şekilde Chrysler firması tedarikçilerini Electronic Data Interchange(EDI; firmalar arasında işletme verilerinin elektronik olarak iletimi) sistemi içine katarak özel bir ağ oluşturmuştur. Yine Ito Yokoda grubunun bir parçası olan “7 eleven” satış bilgilerini doğrudan depolara göndererek raf içeriğini günde üç kere yenileyebilmektedir.

Ayrıca, kurulan ağ sayesinde, firmalar dizayn üzerinde farklı CAD sistemlerini elektronik olarak gerçekleştirmektedir.Hitachi fabrikasındaki mühendisler dizaynlarını artık ağır elektronik makinelerle kağıt üzerine değil, fiber optik ve coaxial kablolarla bilgisayarlı iş istasyonlarına ve üretim hattına geçmektedirler.Yukarıdaki örneklerden yol çıkarak, müşterilerin tedarikçileriyle oluşturdukları ağ’ın “kullanım modeli “olarak değişik şekillerde dikkate aldığı görülebilir. Ağların kullanım modeli açısından üç şeklinin olduğu görülmektedir.

Belirli bir ağ müşterilerine bağlı olarak çeşitli şekillerde kullanım modellerine sahiptir. Yöneticiler, genellikle müşterilerin ağ’ı eşit olarak kullandıklarını varsayar. Bu tam hat kullanımlı yoğunlaşma modelidir (zero concentration). Fakat bir çok ağ’da müşterilerin çoğu kullanımı dağınık bölgelerde yoğunlaştırırlar (zone concentration). Bölgeler dışındaki hatları nadiren kullanırlar. Bunun yanında üçüncü bir model olarak, bazı müşteriler belirli yerler arasında kullanımı yoğunlaştırmanın ötesinde “dar” kullanım (lane concentration) şeklinde gerçekleştirmektedirler. Müşteriler ile tedarikçiler arasında da eşit uzaklıktaki bir yaklaşım öngörülebilir. Müşteri ya bazı tedarikçilerle irtibata geçer, yada kendi sektöründeki bütün tedarikçilerle çalışabilir. Yada sektörde bir kaç müşteri ile tedarikçi dışındakiler sistemde yer almazlar.

Gorgoda © 2024